Eski Türklerin dini

Yrd. Doç. Dr. Serdar UĞURLU

Özet

Şamanizm’in eski Türklerin dini olduğu ya da Türklerin en eski dini olduğu fikri, uzun zaman boyunca bilim çevrelerini meşgul etmiş hatalı bir varsayımdır. Oysaki Şamanizm denen inanış sistemi, milattan önceki devirlerde henüz ortaya çıkmamış bir sistemdir. Şamanizm çalışmalardan anlaşıldığı üzere ancak 11. asırdan itibaren Türklerin ve çevrelerindeki toplulukların, Orta Asya’da yaşadıkları bölgelerde uyguladıkları ve Şaman veya Kam denilen sağaltıcı-din adamları arayıcılığıyla gerçekleşen bir inanış sistemidir. Bir çeşit sihir ve büyüye dayalı halk hekimliği uygulamalar bütünü olan Şamanizm, zamanla yanlış algıların ve maksatlı yakıştırmaların sonucunda Türklerin en eski dini şeklinde yansıtılmaya çalışılmıştır. Bazı bilim adamlarının zannettiğinin aksine Şamanizm; Hıristiyanlık ve İslamiyet gibi bir din değildir. İşte bu noktada 20. asrın ilk yarısından itibaren yapılan çalışmalar sayesinde; Eski Türk dini olan Gök Tanrı Dini ile Şamanizm’in arasındaki farklar belirginleşmeye başlamıştır. Şamanizm’in ne olduğu ve zaman içinde ne oranda Gök Tanrı dini ile karışmış bulunduğu artık bilinmektedir. Elbette bu alandaki çalışmalar henüz yeterli değildir. Ancak buna rağmen günümüzde bu yetersiz çalışmalar çerçevesinde dahi Türklerin eski dininin Şamanizm olmadığı fikri yaygınlık kazanmıştır. Bunun yanında Gök Tanrı dini de bütün yönleriyle incelenmiş ve hakkında etraflı bir bilgi birikimine ulaşılmıştır. Bu bağlamda Türklerin en eski dini olarak Gök Tengri dini ön plana çıkmıştır. Şamanizm ise Şaman denilen mistik bir tipin iyileştirme, ruhlar âlemi ile ilişkiye geçme, trans ve vecd tekniklerini uygulama gibi pratikleri etrafında oluşmuş olan bir inanış olarak tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Şamanizm, Şaman, Eski Türklerin Dini, Totemizm, Gök Tanrı

Makalenin tamamına erişmek için lütfen linki tıklayın: Eski Türklerin dini