Kaşgarlı Mahmut’un “Divanü Lugati’t Türk” eserinde mitolojik dünya modeli ile ilgili bazı kavramlar

Prof. Dr. Fuzuli Bayat

Orta Çağ Türkçemizin en büyük ansiklopedik sözlüğü ve dilbilimi kaynaklarından olan Divanü Lugati’t Türk eserinde Kaşgarlı Mahmut’un çeşitli konularla beraber dünya modeli ile ilgili bazı kavramlara da değinmiş olması 1) eski Türklerin evren, insan ve yaratan hakkındaki tasavvurlarının zengin olduğundan 2) yazarın ansiklopedik bilgisinden haber vermektedir. Ayrıca Kaşgarlı Mahmut bu kavramların anlamlarını vererek Türk dini mitolojik sisteminin açıklanmasına da katkıda bulunmuştur. Genel anlamıyla evrensel olan mit, düşünce sistematiği içinde milli bir muhtevaya ve şekle bürünmüş, içinden çıktığı etno-kültürel fenomenle bağdaşmış, kendine özgü bir kodla yapılanmıştır. Bu bağlam çerçevesindeki bir yaklaşımla dünya modelinin milli-kültürel yapılanmanın temel paradigması olduğunu rahatlıkla söylemek mümkündür. Orhun-Yenisey yazıtları ve Kaşgarlı Mahmut’un Sözlüğü Türklerin dünya modeli ile ilgili kavramlarının varlığından haber vermektedir. O halde dünya modeli hakkında Türk düşüncesi temel alınmak şartı ile kısa bir bilgi sunmanın yararlı olacağını da söylemek gerekir.

Makalenin tamamına erişmek için lütfen linki tıklayın: Kaşgarlı Mahmut’un “Divanü Lugati’t Türk” eserinde mitolojik dünya modeli ile ilgili bazı kavramlar