Yaklaşık 200 yıllık bir zaman dilimine hakim olan Karahanlı Türkçesi, Köktürk ve Uygur Türkçesinin tabii bir devamıdır. Nitekim 13. yy’dan itibaren gelişen yeni yazı dilleri, Karahanlı Türkçesinin evlatları durumundadır. Aradaki 400 yıllık zamana rağmen Eski Türkçeye göre pek az değişiklik olmuştur. Burada birkaç ufak misal verip daha sonra Karahanlı Türkçesinin gösterdiği genel ses ve şekil hususiyetlerine ...

Eski Uygur Türkçesi, Türk dilinin ve edebiyatının çeşitli ürünlerinin hemen hemen ilk örneklerinin verildiği dönemdir. Bu dönemde Maniheizm ve Budizm inanışlarından dolayı pek çok eserin Türkçeye çevrildiği bilinmektedir. Kimi zaman özgün eserlerin de verildiği bu dönem yoğun çeviri faaliyetlerinin yapıldığı dönemdir. Budizm inanışının anlatım tekniği daha çok hikâye etmeye dayandığı için bu eserlerde pek ç ...

Dr. Saadet ŞAKİR ÇAGATAY Instrumental dediğimiz şekil yeni lehçelerde pek az tesadüf edilen ismin bir halidir ki, şimdi bunu ekseriyetle ile, - la, - le eki ile ifade edi­ yoruz. Eski lehçelerde, (yani uygur yazılarında) instr. -°n çok kul­lanılmıştır. Bunların bakiyesi olarak ismin bu haline eski osmanlıcada da oldukça çok raslanmaktadır. Yeni lehçelerde her yerde kaybolmıya yüz tutmuş olan ismin bu hali, ...

Hacer Tokyürek Budist ve Manihaist Uygur toplumu Türk kültür tarihi açısından önemli bir yere sahiptir. Uygurlar, hayatlarını mensup oldukları dinler ekseninde oluşturmakla birlikte, bu dinlerde kullanılan kelimeleri ve ifadeleri de kendi dünya görüşleriyle başlıklaştırmışlardır.  Burada konu olarak seçilen ölüm kavramıyla ilgili ifadeler de hem dinî nitelik taşımakta, hem de Uygur toplumunun dünya görüşünü ...

Hacer TOKYÜREK Mani’nin Budizm, Zurvanizm, Hristiyanlık ve kendi düşüncelerinden oluşturduğu Manihaizm, doğuda ve batıda güçlü bir taraftar kitlesi yaratmıştır. Doğuda özellikle Soğud ve Toharların ve daha sonra da Çin ve Uygurların bu öğretiyi sahiplenmeleri sonucunda bu öğreti hızla yayılmıştır. Fakat bu hızlı bir yayılma alanına sahip olan öğreti gittiği, yerlerde de başka dinlerle ya da öğretilerle karş ...

Özkan İZGİ Moyun Çur Kağan 759 senesinde ölünce, yerine Uygurlardaki veraset geleneklerine göre büyük oğlunun geçmesi lazımdı. Fakat bu kişi, bilmediğimiz bir sebepten dolayı öldürülmüş ve yerine Moyun Çur'un küçük oğlu geçmiştir. Çinliler tarafından «Teng-li Mou-yü» (Tengri Mou-yü) diye isimlendirilen bu kağanın birkaç tane isminin olduğunu biliyoruz. Bu isimlerin en tanınmışları «Buğu» veya «Bögü» ile «Te ...

Bögü Kağan'ı ve Maniheizm'i burada bırakarak tekrar Uygurların siyasi hayatlarına dönecek olursak, 780 senesinde Tun Baga Tarkan, Bögü Kağanı öldürerek kendisini kağan ilan etmiştir. Kağan olduktan sonra ilk iş olarak derhal Çin ile siyasi münasebetlerinin düzeltilmesi yolunu seçmiş ve bunda da muvaffak olmuştur. Çinliler tarafından kendisine «Alp Kutluk Bilge Kağan» unvanı verilmiştir. Bu unvanın manası is ...