Uygurca ve Eski Osmanlıca Instrumental
Dr. Saadet ŞAKİR ÇAGATAY
Instrumental dediğimiz şekil yeni lehçelerde pek az tesadüf edilen ismin bir halidir ki, şimdi bunu ekseriyetle ile, – la, – le eki ile ifade edi yoruz. Eski lehçelerde, (yani uygur yazılarında) instr. -°n çok kullanılmıştır. Bunların bakiyesi olarak ismin bu haline eski osmanlıcada da oldukça çok raslanmaktadır. Yeni lehçelerde her yerde kaybolmıya yüz tutmuş olan ismin bu hali, tâ eskiden akkuzatif -n ile karşılaştığı için kullanıştan çıkmış olsa gerek. Bu çok enteresan ve ince mânalara gelen isim ekinin burada nevilerini vermiye çalışacağız.
1 — İsmin diğer halleri, mes. akkuzatif, genitif, datif v. s. nasıl kolay kolay isme eklenerek ismin halini değiştire bilirse, instr. -°n2 dahi, uygurcada öylece her isme eklene bilen ve ile, vasitasiyle, sebebiyle, dolayısiyle, için mânalarını ifade eden bir ektir. Vakıa bu ek bazan akkuzatif olan -n ile karşılaşıyor, çözmesi zaten güç olan yazılarda bunları birbirinden ayırt etmek zor oluyor, fakat instr. daima bir postposition, akkuzatif ise ekseriyetle objekt olduğu için sarih cümlelerde bunları mânaya göre ayırdetmek mümkündür. Maalesef sarih cümle daima tesadüf edilmiyen şeylerden olduğu için ayıramadığımız yerler de çoktur.
Makalenin Devamı olarak PDF Dosyası:Uygurca ve Eski Osmanlıca Instrumental
