Dâvet Adamliğindan Devlet Adamliğina: Sabit Damolla

Fotoğraf: Sabit Damolla (Sağdan 3. kişi, 12 Kasım 1933 Doğu Türkistan İslam Cumhuriyeti’nin kurulduğu gün)

Yrd. Doç. Dr. Nur Ahmet KURBAN

Doğu Türkistan halkının yakın tarihinde meydana gelen önemli olaylardan bir, bölgede Doğu Türkistan İslam Cumhuriyeti’nin kurulması olmuştur. Modern yapı üzerine kurulmuş bu devlet, aynı zaman bölge halkının uzun bir aradan sonra sahip oldukları ilk devlet tecrübesi olarak kabul edilebilir. Bu devletin kurulmasında birçok ilim adamı aktif görevler üstlenmiştir. Sabit Damolla bunların içersinde önemli bir konuma sahiptir. Küçük yaşta başladığı eğitimini Kaşgar ve Buhara gibi ilim merkezlerinde mükemmel derecede tamamlayan Sabit Damolla, ömrünün büyük bir kısmını bağımsız bir vatan için harcamıştır. Bu amaçla ilk önce Doğu Türkistan’ın çeşitli bölgelerinde gözlemlerde bulunmuştur. Daha sonra önemli gördüğü merkezlerden Orta Asya’nın çeşitli şehirleri, İstanbul, Kahire, Hicaz ve Hindistan gibi merkezlerde durum yoklamasında bulunmuştur. Yurda dönüşünde yürüttüğü yoğun siyasi mücadeleler sonucunda Kaşgar’da Doğu Türkistan İslam Cumhuriyeti’nin kurulmasını sağlamıştır. Ne yazık ki, bu cumhuriyet, çok geçmeden bölgesel yabancı güçler tarafından yıkılmıştır. Ancak Sabit Damolla ve ekibinin başını çektiği bu mücadele, Doğu Türkistan halkı için birçok yönüyle ilham kaynağı olmuştur. İleride bahsedileceği üzere, Sabit Damolla, hayatı boyunca İslamî ilimlerin, tefsir, kelam, fıkıh, hadis, tarih ve edebiyat gibi alanlarıyla da ilgilenmiş, eserler vermiş ve sözlü davetlerde bulunmuştur. O, bu yönüyle büyük bir İslam davetçisidir. Hayatının sonlarında yürüttüğü siyasi çalışmaları ise onun bir devlet adamı kimliğini açıkça ortaya koymaktadır. 

Anahtar Kelimeler
Doğu Türkistan, Sabit Damolla, İslam Cumhuriyeti, Medrese

Bu eserin tam metnini indirmek için tıklayın: Dâvet Adamliğindan Devlet Adamliğina Sabit Damolla

Kaynak: Turkish Studies 2014 Yılı 9/1 sayısı