Türk mimarisinde ‘Kozmik Eksen’ tasarımları

Dr. Turgay Yazar

Mircea Eliade (Eliade 1992: 1-41; 2003: 355-372) eski ve geleneksel toplumların dünyayı bir mikroevren olarak algıladıklarını belirterek, bu anlayışın yaygınlığına dikkat çekmektedir. Eliade’ye göre, tanımlanan ve iskân edilen bildik dünyanın sınırlarında, bilinmeyenin alanı başlar. Bir yanda, sınırları çizilerek iskân edilmesi nedeniyle, kozmik hale getirilmiş, kötülüklerden korunan bildik bir mekan, öte yanda ise kaos vardır. Bu tasarıma göre devlete, kente veya iskân edilmiş her hangi bir toprak parçasına saldırarak düzeni bozmak şeytanî güçlerle özdeşleştirilmiştir. Çünkü ilk örneğe ilişkin imgenin iptali veya kurulu düzenin tahribi, başlangıçtaki kaosa dönüşü ifade etmektedir. Bu nedenle de, meskûn alanlar ve kentler kutsanarak korunmaktadır. Şehirleri çeviren hendek ve sur gibi unsurlar, insanlarla birlikte daha çok salgın hastalık ve ölüm getiren kötü ruhların saldırılarını önlemek ve kutsal alanları korumak içindir.

Makalenin tamamına erişmek için lütfen linki tıklayın: Türk mimarisinde ‘Kozmik Eksen’ tasarımları