11. Yüzyıl Müslüman Türk dünyasındaki din anlayışının Divanü lügati’t-Türk’teki yansımaları

 

Yrd. Doç. Dr. Nuran YILMAZ

Özet

Milletlerin tarihi metinleri o milletin kültürünün tescilli belgeleri olduğundan tarihi köklerini tespitte son derece elzem kaynaktırlar. Bu bakımdan zamanımızdan yaklaşık bin yıl önce yazılan Divanü Lügati’t-Türk Türkçenin ilk sözlüğü olmaktan öte pek çok araştırmacının teslim ettiği üzere tarihi ve kültürel başvuru kaynaklarımızın da ilklerindendir. A. Caferoğlu, “Sözlükte geçen birçok kelimenin anlatılışında tanık olarak ileri sürülen malzeme içerisinde, Türk folkloruna, inanışına, hurafelere, bozkır destanlarına, oba hikmetlerine, illerin vecizelerine, ağıtlara tabiat tasvirlerine bolca yer verilmiştir.” demektedir. Onun tespitinden de anlaşılacağı üzere eser, bir yandan 10 asır önceki kelime varlığını çağlar ötesine taşırken diğer taraftan da o kelimelerin ardındaki dünya görüşünü aktarmıştır. Bu sebeple Türk kültürünün ulaşılabilen en eski vesikası olan eserden olabildiğince yararlanabilmek için eseri çok yönlü değerlendirmek gereklidir. Çalışmada, Divandaki kelimelerin içerisinden seçilmiş inanca dair kelimeler ve bunların açıklamaları anılan çerçevede incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler: Divanü Lügati’t-Türk, inanç, Kaşgarlı Mahmud.

Makalenin tamamına erişmek için lütfen linki tıklayın: 11. Yüzyıl Müslüman Türk dünyasındaki din anlayışının Divanü lügati’t-türk’teki yansımaları