Dîvânu Lugâti’t-Türk ve Özbek Türkçesinde ortaklaşan atasözleri

Dr. Öğr. Üyesi Türker Barış BULDUK

Özet

Toplumların sosyokültürel yapılarını yansıtmada atasözleri önemli bir yere sahiptir. Tarih sahnesinde yer almış, özellikle köklü bir geçmişe sahip milletlerin hayat tarzlarının ve anlayışlarının atasözlerine farklı biçimlerde yansıdığı görülmektedir. Milletler, tarihleri boyunca karşılaştıkları olaylar neticesinde elde ettikleri tecrübeleri, gözlemleri sonraki kuşaklara etkili ve özlü sözlerle aktarırlar. Uzun süre sözlü gelenekte yaşayan bu sözler, daha sonra yazılı metinlerde de kullanılmaya başlar. Birçok Türk boyunu oba oba gezip o boylarda yaşayan sözlü gelenek ürünlerini 11. yüzyılda Dîvânu Lugâti’t-Türk eseriyle yazıya geçiren Kaşgârlı Mahmud, eserinde bu nitelikteki sözlere de yer vermiştir. Bu sözlerden bazıları bugün Özbek Türkçesinde de yaşamaktadır. Bu çalışmanın amacı, Dîvânu Lugâti’t-Türk’teki atasözlerinin hangilerinin bugün Özbek Türkçesindeki atasözleriyle ortaklaştığını tespit etmek ve bu atasözlerini anlam bakımından incelemektir. Bu bağlamda, Orta Asya’da yaygın bir konuşma alanı bulunan Özbek Türkçesine ait atasözlerinde, Dîvânu Lugâti’t-Türk ile aynı anlam özelliklerini devam ettiren birçok atasözünün olduğu görülür.

Anahtar Kelimeler: Atasözü, Dîvânu Lugâti’t-Türk, Özbek Türkçesi, Türkiye Türkçesi.

Makalenin tamamına erişmek için lütfen linki tıklayın: Dîvânu Lugâti’t-Türk ve Özbek Türkçesinde ortaklaşan atasözleri