Kutadgu Bilig’de zekâ kavramı

Dr. İnan GÜMÜŞ

ÖZET

Kutadgu Bilig kültür tarihimizin önemli eserlerinden biridir. Eser şimdiye kadar dil yönüyle çeşitli araştırmalara konu edilmiştir. Bunun yanında eserin esas itibarıyla bir siyasetname oluşu, siyaset bilimi açısından da çeşitli incelemelere tâbi tutulmasına zemin hazırlamıştır. Kutadgu Bilig bu özelliklerinin yanında içerik itibarıyla çok yönlü bir eser olarak da öne çıkmaktadır. Hacib eserinde, hem kendi dönemine hem de kendinden sonraki dönemlere birçok konuda mesajlar vermektedir. Bu mesajlar, Kutadgu Bilig’e yönelik yapılacak olan içerik çözümlemeleriyle gün yüzüne çıkacaktır. Eserde devlet yönetimi, sosyal hayat, ahlak ve etik, bilgi ve akıl kavramı, zekânın işlevi, ölüm teması, gurbet duygusu, hastalık gibi konularda çeşitli bilgiler yer almaktadır. Kutadgu Bilig esas itibarıyla didaktik bir amaç taşıdığı için sözü doğrudan ve yalın bir şekilde ifade etmiş, böylelikle anlaşılır olma yolunu seçmiştir. Bu yazıda Kutadgu Bilig’de öne çıkan kavramlardan biri olan zekâ ve işlevi üzerinde durulacaktır. Kutadgu Bilig, temel olarak, ideal birey ve toplum modeli öneren bir siyasetnamedir. Kutadgu Bilig’de birey, toplum ve devlet idealize edilirken zekâ kavramına da vurgu yapılmıştır. Tüm bu olumlanan özellikleri, temelde “mutluluk” kavramı üzerine konumlandıran eser, zekâyı etik değerlerle örtüşük biçimde, mutluluğa götüren bir yapı olarak değerlendirmiştir. Eserde bunun gibi daha başka konular üzerinde yapılacak içerik çözümlemeleri, o dönemdeki Türk düşünce ve algı dünyasının belirlenmesinde pay sahibi olacaktır.

Anahtar Kelimeler: Kutadgu Bilig, zekâ, söylem, Türk düşüncesi, Türk kültürü, süreklilik.

Makalenin tamamına erişmek için lütfen linki tıklayın: Kutadgu Bilig’de zekâ kavramı