Kutadgu Bilig’de geçen ‘çok’ kelimesi üzerine

Âdem AYDEMİR

Özet

Karahanlı Türkçesi eserlerinden olan Kutadgu Bilig’in karşılaştırmalı metin yayını 1947 yılında Prof. Dr. Reşid Rahmeti Arat tarafından yapılmıştır. Biz de bu çalışmamızda Prof. Dr. Reşid Rahmeti Arat’ın Kutadgu Bilig ile ilgili yayımlarından faydalandık. Prof. Dr. Reşid Rahmeti Arat, metninde 3031 numaralı beyitte geçen ‘çok’ kelimesinin anlamı için 1959’da yayımladığı Kutadgu Bilig çeviri cildinde herhangi bir karşılık vermemiştir. Bu kelime, Kutadgu Bilig’de hapax legomenon olarak tanımlanan bir kelimedir. ‘Çok’ kelimesi Türkçenin her döneminde ve bütün Türk lehçelerinde kullanılmış ortak kelimelerimizden değildir. Kelimenin anlamı hakkında kesin bir açıklama da bulunmamaktadır. Bu makale, bu kelimenin anlamının dönemin diğer eseri Divanü Lûgat-İt-Türk’ten yararlanılarak çözülebileceğini ortaya koymaktadır. Kelimenin çözümlenmesi için tarihî ve çağdaş Türk lehçelerine de başvurulmuştur. Sonuç olarak bu makalede Kutadgu Bilig’deki ‘çok’ kelimesinin ‘gürz’ kelimesi ile ilişkilendirilebileceğini gösterdik.

Anahtar kelimeler: Kutadgu Bilig, çok, gürz, bir kullanımlık sözcük, anlamlandırma.

Makalenin tamamına erişmek için lütfen linki tıklayın: Kutadgu Bilig’de geçen ‘çok’ kelimesi üzerine