1916 Ayaklanmasında Kırgızlar ve Ürkün

Dr. Fatih YAVUZ

Prof. Dr. İlyas TOPSAKAL

Özet

1916 Ayaklanması, hem Türkistan tarihi hem de Kırgız tarihi açısından önemli bir yer teşkil etmektedir. 1916 Ayaklanması, hanlıklar döneminin sona ermesinden sonra başlayan yeni sürece karşı yapılan en büyük hareket olmuştur. Ayaklanma süresince birçok insan canından ve yerinden yurdundan olmuştur. 1916 Ayaklanması’ndan sonra Çin’e kaçmak zorunda kalan Kırgız halkı, hem ayaklanma sırasında hem de ayaklanmanın bastırılmasından sonra Çin’e kaçarken çok büyük sıkıntılar yaşamışlardır. Çin’e kaçış sürecinde birçok kayıp veren ve çok zor şartlarda kalan Kırgızlar, tarihlerinde en zor dönemlerinden birini geçirmişlerdir. Tarihe Ürkün olayı olarak geçen bu kaçış olayı Kırgız ve Türk tarihinde dönem itibariyle 1916 Ayaklanması kadar önem arz etmektedir. 1916 ayaklanmasının ana kaynakları şüphesiz Rusça kaynaklardır. Ayaklanma sırasında Rus yönetiminin kendi aralarındaki yazışmalar ve üslerine gönderdikleri telgraf mesajlar bize ayaklanma hakkında önemli bilgiler vermektedir. Konu hakkında Rus kaynaklarından başka az miktarda Kırgızca, İngilizce ve Türkçe ikinci el kaynaklar mevcuttur. Türkçe kaynaklar içinde Teşkilat-ı Mahsusa belgelerinde konuyla alakalı verilen bilgiler çok büyük önem arz eder.

Anahtar kelimeler: 1916 Ayaklanması, Kırgızlar, Rusya, Ürkün, Çin.

Makalenin tamamına erişmek için lütfen linki tıklayın: 1916 Ayaklanmasında Kırgızlar ve Ürkün