Sarı Uygurlarda Şamanlığın kalıntıları

S. MALOV

Bir Türk kabilesi olan Sarı Uygurlar (sarıg yugur) Çin’de Nan- Şan dağlarının kuzey yamaçlarında yer alan Sucou, Gotey ve Goncou şehirlerinin yakınındaki Gansu eyaletinde yaşarlar. Uygurlar arasındaki şamanizmle ilgili bu makale hem kişisel gözlemler hem de anketler sayesinde oluşturulmuştur. Uygurlar arasında devamlı bulunduğum yer, Sucou şehrinden güney doğuya doğru iki günlük yolda bulunan Lyan- Hua- Sı tapınağının yakınındaki Uygur Sanışkap’a ait Şar- Gutur adlı bölgedeydi. Uygurlar Budisttir, fakat şamanizmi de korumuşlardır. 1910- 1911 yıllarında özellikle Sucou şehri yakınındaki bozkırda (oilıg) yaşayan Uygurlar arasında gözlemleyebildiğim kadarıyla Uygur şamanizmi, Budizm ve onun temsilcisi Lamaların etkisi altında tamamiyle bozulmuş ve yakın zaman içinde unutulmuştur. Ev sahibim altmış yaşındaki Sanışkap daha önce şamanmış, kendisi saygın bir şekilde (yakılarak) gömülmek istediği için bu uğraşı uzun zaman önce terketmiştir. Şamanlar öldüklerinde yakılmamakta, vahşi hayvanların yemesi için bozkıra bırakılmaktadır. Şimdi bozkırda yaşayan Uygurlarda Nam- Şeçen adında tek bir şaman vardır; o kabilesindeki insanlardan bile saygı görmemektedir. Önemsemeyen kırk beş yaşındaki bu adam şimdi alkolik ve esrarkeştir. Kendisi oğluna şaman ünvanı vermek için on iki yaşındaki oğluna şaman dualarını öğretmeyi düşünmektedir. Budist din adamları şamanizmin yok oluşuna etki etmektedirler. Bir gün on yaşlarındaki küçük bir Lamaya şaman duası sırasında kesilen koyun eti yiyip yiyemeyeceğini sordum. O ciddi bir şekilde başını salladı ve “men aka, men yigmes” (ben yemem; ben ruhani bir kişiyim) dedi. Dağlı (taglıg) Uygurlarda, yani Gancou yakınlarında yaşayan Uygurlar arasında şamanizmin daha iyi korunduğunu düşünüyorum, fakat onlar arasında devamlı bulunmadım ve dağlı Uygurlar arasında gözlemlerim yok.

Makalenin tamamına erişmek için lütfen linki tıklayın: Sarı Uygurlarda Şamanlığın kalıntıları