Eski Uygur Türkçesiyle Çaştanı bey masalı

Abdullah MERT

Özet

Budist inanışa göre Çaştanı Bey, ülkesini şeytanların getirdiği hastalık ve sıkıntıdan kurtaran bir hükümdardır. Çaştanı Bey Masalı’na ait belgeler Daśakarmapathaavadānamālā isimli eserin dokuzuncu bölümünde yer almaktadır. Bu eser Budizm’de kaçınılması gereken on kötü günahı anlatır. Dokuzuncu günah içinde yer alan ilgili belgelerde Çaştanı Bey’in, ülkesine hastalık ve sıkıntı getiren şeytanlarla yaptığı mücadeleler ve bu mücadeleler sonucunda nasıl Buda olduğu anlatılmaktadır. Eser Şılazın Praşnıkı tarafından Toharcadan Uygurcaya çevrilmiştir. Ancak eserin başka dillerde bir paraleli ele geçmemiştir. Tek nüshası Eski Uygur Türkçesiyle yazılmış olanıdır. Esere ait belgeler Berlin (15 belge) ve Petersburg’ta (1 belge) korunmaktadır. Bu belgeler üzerinde ilk çalışmayı Müller yapmıştır. Saffet Bey, Müller’in transkripsiyonuna dayanarak Mz. 670 numaralı belgeyi Türk Yurdu Dergisi’nde Türkçeye aktarmıştır. Bu tez çalışması Giriş, Metin, Çeviri, Notlar, Dizin ve Tıpkıbasım bölümlerinden oluşmaktadır. Metin bölümünde Çaştanı Bey Masalı’na ait belgelerin yazıçevrimi ve harfçevrimi yer alır. Çeviri bölümünde metin, önceki çevirilerden de faydalanılarak Türkiye Türkçesine aktarılmıştır. Notlar bölümünde bazı kelime ve ifadelerin açıklamaları yapılmıştır. Dizin bölümünde metindeki bütün kelimelerin dizini yapılarak kelimelerin Türkiye Türkçesi karşılıkları yazılmıştır. Tıpkıbasım bölümünde ise metindeki sıra esas alınarak belgelerin fotoğrafları sıralanmıştır.

Anahtar Kelimeler: Çaştanı Bey Masalı, Eski Türkçe, Budizm, Uygurca, Uygurlar

Makalenin tamamına erişmek için lütfen linki tıklayın: Eski Uygur Türkçesiyle Çaştanı bey masalı