Tiananmen meydanı’ndan Urumçi’ye Demokrasi/Özgürlük yolu

Prof. Dr. Cüneyt Yenigün

Giriş

Doğu Türkistan’da Haziran ve Temmuz 2009’da meydana gelen acı olaylar dünya kamuoyunun dikkatini yeniden bölge üzerine çekti. Çin kaynaklarına göre 200 civarında olan ölü sayısı, bölgeden gelen haberlere göre 3.000 civarında. Çin her ne kadar ekonomisini 1972’den itibaren libarelleştirse de, siyasal rejimi halen dünyada nadir kalmış komünist idarelerden biri. Sovyet Rusya’sında 1985’te teorik olarak, 1989’da ise fiilen başlayan reform hareketleri, hemen hemen tüm komünist ülkelere yayıldı. O dönemde ekonomisi liberal olan Çin’de de daha fazla özgürlük ve demokrasi adına birçok gösteri yapıldı. Bunların en önemlisi Tiananmen Meydanı’nda toplanan onbinlerce üniversite öğrencisine Çin ordusunun makineli tüfeklerle ateş açması ve Çin kaynaklarına göre 2.000, Batılı kaynaklara göre 5-6.000 civarında öğrenciyi öldürmesiydi. Aynı dönemde Sovyet Rusya’sında ise 90 yılın ardından ilk yerel seçimler yapılıyordu. İki büyük komünist ülkede farklı yollar seçildiği çok açıktı. Sovyet Rusya meşruiyeti arttırma adına (Perestoika, Galsnost, Demokratizatsia ve Yeni Düşünce ile) halkına açılmaya çalışıyor, Çin ise sistemi korumak adına yıllardır yaptığı gibi “yoldaşlarını” katlediyordu. 20 yıl sonra her ne kadar farklı sebeplerle çıkmış olsa da, onyıllardır süren komünizm ve dini/etnik baskıların bir neticesi olarak, bu sefer Doğu Türkistan’da patlak veren olaylara Çin Hükümeti’nin yine tek taraflı müdahale örneklerini yaşıyoruz. Tabii Doğu Türkistan’ın hikayesi Tiananmen’den çok farklıdır.

Makalenin tamamına erişmek için lütfen linki tıklayın: Tiananmen meydanı’ndan Urumçi’ye Demokrasi/Özgürlük yolu