Abdulhalûk Uygur ve şiirleri

Dr. Ridvan Öztürk

A. Uygur, Doğu Türkistan’ın Turfan kasabasının Bağrı köyünde 1901 yı- linda doğar. İlk tahsilini köyünde alır. Bu tahsili sırasında Arapça ve Farsça- yı öğrenir. Turfan’da gittiği Çin okulunda Çinceyi, Karaşchir’deki Moğol oku- lunda da Moğolcayı ve 1916 yılında dedesiyle ticaret için gittiği Rusya’nın Şe- mey şehrinde de bir yıl kalarak Rusçayı öğrenir. Rusya’da bulunduğu sırada Orta Asya’yı saran Ceditçilik hareketinden etkilenmiştir. Toplumdaki illetlerin eğitimsizlikten ve cahillikten kaynaklandığını tespit etmiş, faaliyetlerini o yöne kaydırmıştır. 1923–1926 yılları arasında tekrar Rusya’da kalmıştır. Dönünce Turfan’da matbaa açmak istemiş, ancak izin alamamıştır. 1927’de “Akartış Bir- leşmesi (Ağartma Teşkilatı)” adlı bir ilmî dernek kurarak Yenişehir’de bir okul açar. Bir yıl sonra Yenişchir’deki Aksaray’da ve Eskişehir’deki Güney Kapı’da birer okul daha açar. Gerçekçi bir şair olan Uygur, milleti mücadeleye çağırmak- la kalmamış, bu mücadeleye de bizzat katılmıştır. 1931’de milli ayaklanma baş- latmak için on yedi kişiden oluşan bir örgüt kurmuştur. 1932’de “Turfan İnkılâbı Merkez Komitesi”ndeki arkadaşlarıyla ayaklanmaya hazırlanırken Çinli milita- rist Şeng Şisey’e ihbar edilmiş, 13 Mart 1933’de idam edilmiştir.

Makalenin tamamına erişmek için lütfen linki tıklayın: Abdulhalûk Uygur ve şiirleri