Uygur yazı dili

Dr. SAADET ŞAKİR ÇAGATAY

Tarihlerinin daha önceki devirlerini katiyetle bilmediğimiz Uygurları, muhtelif kaynaklar, İsa’dan sonra altıncı yüzyıldan itibaren Kök Türklere benzer teşkilâtlı, mükemmel binici ve okcu bir kavim olarak tasvir ederler. O zaman Uygurlar Selenga nehri havzasının yukarı kısmında oturuyorlardı. 639 da Kök Türklerle çarpıştıkları sırada Bariköl civarında görülmiye başladılar. Bu esnada Uygurlar Çinlilerin müttefikidirler. 648 de vefat eden hükümdarları Tumi-tu, Hâkan ünvanını almıştı. 8 inci asırda Uygurların kuvveti daha çok artmıştı. Bariköl civarında vuku bulan bir muharebede Köktürk Hâkanı Kapğan onları mağlub ederek bir müddet idaresi altına almıştı. Fakat bu esaret uzun sürmüyor ve çok geçmeden Dokuzoğuz, Karluk ve Basmil kavimleriyle birleşik kalan kudretli bir Uygur devleti ortaya çıkıyor. Aynı devirde Köktürk devletinin batıdaki kısmını yani Türkişlerin oturduğu yerleri Çinliler istila ettiler. Moğolistanla beraber doğu kısım ise “Uygurların idaresine girdi. Böylece Uygurlar 745 sıralarında (Boyla kağan zamanında) Köktürkler devletine nihayet vererek Orhun havalisini ellerine geçirmiş bulunuyorlar, ve Köktürklerin bakiyesi hakim Uygurlar ve sair Türk kavimlerile karışıyor. Bu andan itibaren Uygurların altın devri başlıyor.

Makalenin tamamına erişmek için lütfen linki tıklayın: Uygur yazı dili