Eski Uygur Türkçesi dönemine ait iki mektup örneği

Arş. Gör. Emine TEMEL

Özet

Bu makalede Eski Uygur Türkçesi Dönemi’ne ait olan iki mektup örneği yapı bilgisi ve anlambilimi açısından incelenerek, Türklerde mektup yazma geleneğinin teşekkülü tartışılacaktır. İncelenen her iki mektup örneği de Paul Pelliot’un çalışmalarını içeren James Hamilton’un Manuscrits Ouїgours Du IX-X Siécle De TouenHouang adlı eserinden alınmıştır.

Turfan Uygurlarının (991-1209) sosyo-kültürel durumlarını yansıtan bitikler (mektuplar), sivil hayat belgeleri olmaları yanında, dil tarihi bakımından önemli metinlerdir.

İncelenen bu belgeler içerikleri yanında mektup türünün ayırıcı özellikleri olarak kabul edilen tarih, hitap, selâm, dua gibi ifadeleri de taşımaktadır. Aynı türe ait eserlerin tarihî seyri içerisinde karşılaştırılması yazı türünün başlangıcı ve gelişimini ortaya koymak bakımından önem taşımaktadır.

Fertlerin devletle olan ilişkilerinden çok kendi aralarında yaptıkları anlaşmaları ihtiva eden bu vesikaların öncelikle transliterasyonu ve transkripsiyonu yapılmış akabinde Türkiye Türkçesine aktarılıp sözlüklü dizini hazırlanmıştır.

Makalemizde, Eski Türklerde mektup yazma geleneğini takip edebildiğimiz bu iki bitik vasıtası ile Uygur Türklerinin kültür ve medeniyet seviyeleri tanıklatılmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler: Uygur Türkleri, Sivil Hayat Belgeleri, Bitik.

Makalenin tamamına erişmek için lütfen linki tıklayın: Eski Uygur Türkçesi dönemine ait iki mektup örneği