Eski Uygurca maytrısimit adlı eser temelinde Uygur müzik terminolojisine bir bakış

Dr. Ülkü POLAT

Özet

Kaynaklardan edinilen bilgilere göre Eski Türkler müziğe ve dansa önem vermişlerdir. Özellikle Eski Türkçenin ikinci evresi olan Uygur döneminde farklı kültür ve milletlerle olan temasın sosyal ve kültürel hayatta, sanatta pek çok yansıması olmuştur. Müzik de bu yansımanın, bu kültürel etkileşimin en çok yaşandığı sanat dallarından birisi olarak dönemde ön plana çıkmıştır. Bu etkileşim elbette tek taraflı olmamış, Uygur müziği bu dönemde özellikle Çin, Hint, Tibet, İran etkisinde kalırken bu ülkelerin müzik kültürüne de etki etmiştir. Çinli seyyahların notları arasında müzikle alakalı oldukça dikkat çekici satırlar kaydedilmiştir. Çinli seyyahların barbar müziği olarak adlandırdıkları Eski Türklerin müziği hakkında pek çok çalışma yapılmıştır. Bu alandaki araştırmacılardan birisi olan Roger Finch’in de belirttiği gibi salonlarda, tapınaklarda, eğlence yerlerinde icra edilen, geçmişteki birçok ulusun müziği sessizliğe gömülmüş, müzikle alakalı elle tutulur ve günümüze ulaşan tek şey ise müzik aletleri olmuştur. Müzik aletlerinin yansımaları da heykel, resim ve edebiyatta görülebilir. Eski Uygur Türkçesi eserlerinde müzikle alakalı pek çok terime rastlanır. Özellikle Maytrısimit adlı eser müzik terimleri açısından dikkate değerdir. Bu sebeple bu çalışmada sesten başlanarak müzikle alakalı fiiller, müzik alet isimleri eserdeki örnekleriyle birlikte tespit edilecek, metindeki örnekler üzerinden dönemin müzik kültürü değerlendirilecek ve dönemin müzik terminolojisine katkı yapılmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler: Eski Türklerde Müzik, Müzik Terimleri, Maytrısimit, Eski Uygurlarda Müzik.

Makalenin tamamına erişmek için lütfen linki tıklayın: Eski Uygurca maytrısimit adlı eser temelinde Uygur müzik terminolojisine bir bakış