Uygur’ların menşe efsanesi

Prof. Dr. BAHAEDDİN ÖGEL

Türk efsaneleri, türkolojinin en ihmal edilmiş konularından biridir. Efsanelerin ilmi bir neşri yapılmadığı gibi, unsurları üzerinde yapılan çalışmalar da nadirdir. Bu etüdümüzde unsurları üzerinde duracağımız Uygurlar’ın menşe efsanesinin bulunduğu Çin metinleri, Bretschneide r tarafından kısmen tercüme edilmişti1 . Bilâhare M a r q u a r t bunun Fars rivayetlerini de ortaya çıkarmış ve esaslı fikirler ortaya atmıştı2 . Cüv e y n i, Karabalgasun’da bulunan yazıtların okunmasiyle ortaya çıktığını söylüyor3 . Çin kaynakları da, Turfan prenslerinin yazıtlarının verdikleri donelere göre rivayeti tespit ettiklerini kaydediyorlar4 . Bu sebeple, her iki kaynak arasındaki menba birliği tespit edilmiş oluyor. Maalesef bu yazıtlar bugün ortadan kalkmış ve kaybolmuştur. Bu etüdümüzde, Uygurların ilk yerlerinin neresi olabileceğini ve Tula ile Selenga arasındaki yerle ne gibi münasebetleri bulunabileceğini tetkikle beraber, efsanenin belli başlı motiflerini de alarak, Çin kaynaklarındaki kayıtlara ve şamanizmdeki unsurlara göre kıymetlendirdik.

Makalenin tamamına erişmek için lütfen linki tıklayın: Uygur’ların menşe efsanesi