Altun Yaruk’ta süreklilik ve tezlik bildiren tasvir fiillerinin Çince orijinal metindeki görünümleri

Doç. Dr. Engin ÇETİN

Özet

Bu çalışmada Uygur Türkçesinin en önemli ve en hacimli eserlerinden biri olan Altun Yaruk’ta süreklilik ve tezlik bildiren tasvir fiilleri Çince orijinal metinle karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Eski Uygur Türkçesinde süreklilik anlamı kal-, kel-, olur-, tur-, tut-, yat- yorı-; tezlik anlamı ise bėr- yardımcı fiilleriyle sağlanmıştır. Eserde bu fiillerin görev aldığı tasvir fiillerini içeren kırk beş cümle tespit edilmiştir. Bu cümleler Çince orijinal metindeki ilgili bölümlerle karşılaştırılmış, Şingko Şeli Tutung’un çeviri sırasındaki tutumu gözlenmiş, Çince metinde bu anlamı veren herhangi bir sözün kullanılıp kullanılmamasından hareketle çevirmeni bu yapıları kullanmaya iten nedenler (ve olası nedenler) üzerinde durulmuştur. Sonuçta Çince metinde ilgili cümlelerin büyük çoğunluğunda bu yapıları kullanmayı zorunlu kılan bir sözün yer almadığı, çevirmenin kimi zaman kalıp ifadelerin etkisiyle, kimi zaman söze güç katmak amacıyla tasvir fiil yapılarını tercih ettiği düşüncesine varılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Altun Yaruk, Uygur Türkçesi, tasvir fiilleri, süreklilik bildiren fiiller, tezlik bildiren fiiller

Makalenin tamamına erişmek için lütfen linki tıklayın: ALTUN YARUK’TA SÜREKLİLİK VE TEZLİK BİLDİREN