Maniheist Uygurca metinlerde bir kavramsal Metafor örneği

Aziz Tolga KOÇ

Özet

Felsefi ve derin bir kavram olan metafor, kaynaklarda genellikle benzetmeyle ilgili edebî bir mesele olarak incelenmiş ve Türk edebiyatı araştırmalarında mecaz, eğretileme, değişmece, deyim aktarması, istiare gibi çeşitli terimlerle kullanılmıştır. Fakat, kullanım alanı çok geniş olan metafor yalnızca bir edebî sanat değildir. İnsan zihninin işleyişi ve dil ile doğrudan bağlantılı olan metaforun felsefe alanındaki kullanımından edebiyata, matematiğe, psikolojiye kadar uzanan, disiplinler arası geniş bir kavramsal alanı vardır. Çağdaş Metafor Kuramı ile literatüre giren kavramsal metafor görüşü, geleneksel metafor araştırmalarının seyrini değiştirmiştir. Çağdaş metafor kuramında, metafor yalnızca dille ilgili değil aynı zamanda düşünceyle ilgili bir meseledir ve bu kuramda kavramsal metaforlar ve dilsel metaforlar birbirinden ayrılmıştır. Soyut düşünce ürünü olan kavramsal metaforlar, dilde çeşitli örneklerle dilsel bir metafor olarak görünürler. Örneğin, VAKİT NAKİTTİR kavramsal bir metafordur. “Vaktimi boşa harcıyorsun.” cümlesi ise bu kavramsal metaforun dilsel bir örneğidir. Dilsel metaforlara Maniheist eski Uygur
Türkçesi metinlerinde de rastlamak mümkündür. Bu çalışmada, evrensel nitelikte olan DÜŞÜNCE IŞIK KAYNAĞIDIR kavramsal metaforunun Maniheist çevreye ait eski Uygur Türkçesi metinlerindeki dilsel örnekleri tanıklanmaya çalışılmıştır. Ayrıca, bu metinlerde bulunan bazı çok anlamlı sözcüklere metaforik kullanım açısından
yaklaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Eski Uygur Türkçesi, Maniheist Metinler, Çok Anlamlılık, Metafor, Kavramsal metaforlar.

Makalenin tamamına erişmek için lütfen linki tıklayın: MANİHEİST UYGURCA METİNLERDE BİR KAVRAMSAL METAFOR ÖRNEĞİ