Uygur harfli Oğuz Kağan Destanında geçen Swyrm’ sözcüğü üzerine

Prof. Dr. Ferruh AĞCA 

0. Giriş

Türk destan geleneğinin en önemli miraslarından biri olan Oğuz Kağan Destanı’nın (bundan böyle: OKD) Türk edebiyatında birçok varyantı vardır. Destanın Anadolu sahasında yazıya geçirilmiş Dede Korkut hikâyelerinden Türkistan’da kaydedilmiş Şecere-i Terākime’ye kadar birçok varyantı vardır. Destanın en önemli varyantlarından biri de Uygur harfli Oğuz Kağan Destanı’dır. Fransız müsteşrik Cheifer’in kütüphanesinde bulunan ve daha sonra Paris
Bibliotheque National’e taşınan yazma, hem Uygur alfabesiyle yazılmış olması hem de arkaik özelliklerinden dolayı, OKD’nın varyantları içerisinde en eskicil olanı kabul edilmektedir.

Bugüne kadar Rıza Nur, Paul Pelliot, Willi Bang – Reşit Rahmeti Arat, A. Şçerbak ve M. Ölmez tarafından yayımlanmış Uygur harfli Oğuz Kağan Destanı’nın son yayımı tarafımızdan (2016) yapılmıştır.

Bugüne kadar tek nüshası tespit edilebilen Uygur harfli OKD, yazım özellikleri bakımından istikrarsız olduğu gibi dillik özellikleri bakımından da tarihsel Türk dili alanlarına ait metinler içerisinde farklı bir yerde durmaktadır. Yazmanın yazım özellikleri, tarih boyunca kullanılan Uygur alfabesinden farklıdır. Hem ünlü hem de bazı ünsüz sesler farklı işaretlerle temsil edilmiştir. Öte yandan metin, hem söz varlığı bakımından hem de dillik özellikleri bakımından tarihsel Türk dilinin belli bir dönemine konumlandırılabilecek özellikler göstermemektedir. Bu çerçevede sözcükleri ve ait oldukları yapıları doğru değerlendirebilmek için bir taraftan yazım özelliklerindeki eğilimleri doğru tespit etmek, diğer taraftan da dillik özellikleri tarihsel Türk dili içerisinde sağlam bir şekilde konumlandırmak gerekir.

Makalenin tamamına erişmek için lütfen linki tıklayın: UYGUR HARFLİ OĞUZ KAĞAN DESTANINDA GEÇEN Sayfa 78