Eski Uygurcada Āyurveda Tıbbı ve beş unsur

Yrd. Doç. Dr. Hacer TOKYÜREK

Özet

“Yaşam bilgisi” anlamındaki āyurveda tıbbı, genel olarak canlı bedenini oluşturan beş unsura bağlıdır. Canlı bedeni ve karakter özellikleri beş unsurdan oluşur ve bu beş unsurun olumsuz olarak etkilenmesi canlının hem bedensel hem de zihinsel olarak hastalanmasına neden olur. Yine beş unsurdan oluşan vücudun üç unsuru vaṭa, pitta, kaphaya bağlı pek çok hastalık meydana gelir.

Ayrıca vücuttaki üç unsura bağlı olarak “plazma, kas, yağ, kan, kemik, ilik ve cinsel organlar” oluşur ve bu organların sağlıklı olması için de üç unsurun sağlıklı olması gerekir. Kişinin sağlıklı ya da hasta olmasında beş unsurun önemli olması kadar kişinin yediği yiyecekler de önemlidir. Kişi “tatlı, tuzlu, ekşi, buruk, acı, kekremsi” olarak sıralanan altı tadı mevsimine göre yiyip içmelidir. Böylece kişi bedeninde ve zihninde oluşan hastalıklardan kurtulmuş olacaktır.

Eski Hint kültüründe önemli yere sahip olan āyurveda tıbbı, canlıların bedenini ve zihnini kurtararak kurtuluşa ulaştırmayı hedefleyen Budizm ile birleşmiş ve dinî bir değer kazanmıştır. Budizm ile yoğrulan āyurveda tıbbı, Budizm sayesinde geniş coğrafyalara yayılmış ve yayıldıkları yerlerin kültürleriyle de kaynaşmıştır. Bu kültürler arasında Uygurları da sayabiliriz ki Uygurlar Çin, Tibet gibi milletlerden Budizmi almış ve buna bağlı olarak da pek çok eseri kendi dillerine çevirmişlerdir.

Anahtar Kelimeler: Eski Uygurca, Budizm, beş unsur, hastalıklar, tedaviler.

Makalenin tamamına erişmek için lütfen linki tıklayın: ESKİ UYGURCADA ĀYURVEDA TIBBI VE BEŞ