Kök Türk ve Uygur çağındaki Moğol asıllı halkların siyasî ve kültürel durumları (6 ve 9. Yüzyıllarda)

Enkhbat AVİRMED

Kök Türk ve Uygur çağındaki Moğolların tarihi Türkiye ve Moğolistan’da en az araştırılmış konularından biridir. Bu dönem, Moğol tarihinin en karanlık devridir. Bunun yanısıra Merkezi Asya’da Büyük Hun devleti yıkıldıktan sonra Hsien-piler ve Juan-juanlar kendi kaganlıklarını kurdular. Onların arasında Türklerde bulunmakla birlikte nüfusunun çoğunluğunu Moğol asıllı halklar oluşturuyordu. Bunun gibi Kök Türk ve ondan sonra kurulan Uygur Devleti içinde Moğol kökenli kabilelerin olduğunu da Çince belgeler ve Orkun Kitabeleri açıkça göstermektedir. Bu kabileler günümüzdeki Moğolistan’ın doğusu, Güney Sibirya, Kuzeybatı Mançurya ve Köke Nor bölgelerinde yerleşik bir şekilde yaşıyorlardı. Moğol kabileleri bu sıralarda genelde Kök Türk ve Uygur hakimiyetini kabul edip, onların sağlam birer müttefiki oldular. Fakat söz konusu Türk devletlerinde hükümdar değişikliği, iç kavgalar gibi siyasi olaylardan faydalanarak ara sıra kendi aralarında birleşip Çinlilerden yardım görerek baş kaldırma ve bağımsız olma gayretlerine de rastlamaktayız. Ancak onların bu faaliyetleri çoğu zaman başarılı olmayıp ağır yenilgilerle sonuçlanmıştır.

Makalenin tamamına erişmek için lütfen linki tıklayın: KÖK TÜRK VE UYGUR ÇAĞINDAKİ MOĞOL ASILLI