Maniheizm ve bu dinin Türklerde karşılığı

Nihat ÇİNİ

ÖZET

Bu çalışma, dönemin dört büyük dünyevi dininden biri olan Maniheizm’in genel hatlarıyla tanıtılmasını ve bu dinin ilk Türklerde nasıl karşılık bulduğunu ortaya koymaktadır.

Bu bakımdan ilk bölümde gnostik geleneğin en önemli temsilcilerinden olan Mani Dini, kurucusunun sahip olduğu etnik köken, yetiştiği çevre, yazdığı kitaplar, gerçekleştirdiği misyoner faaliyetler ve tebliğ ettiği mesajın mahiyetine ilişkin konular çerçevesinde ele alınmıştır. Bunlar yapılırken yeri geldiğince Mani’nin inanç ve düşüncelerine kaynaklık eden kültürel geri plana ait izlerden de bahsedilmiştir.

İkinci bölümde ise “Türklerde Maniheizm” ana başlığı altında; bu dini üst diplomatik düzeyde kabul etmiş olan tek Türk devleti olma özelliği de taşıyan Uygurlar üzerinde durulmuştur. Bu dinin Türk devlet yapısına ve kültürel yaşama etkileri tartışılmış; neden sadece Uygurların belirli bir dönemiyle sınırlı kalmış olduğu gözden
geçirilmiştir.

Bugün dünya üzerinde pekte müridi kaldığı söylenemeyen Maniheizm’in ve bu dinin Türklerde ki yansıması ile ilgili çalışmamızın bu alanda yapılan sınırlı sayıdaki çalışmalara ek olacağı ve okuyucuya faydalı olacağı kanaatindeyim.

Anahtar Kelimeler: Mani, Böğü Kağan, Uygurlar, Türklerde din, Maniheizm.

Makalenin tamamına erişmek için lütfen linki tıklayın: Maniheizm_ve_Bu_Dinin_Turklerde_Karsilig